Çalışanların maruz kaldığı mekanik titreşim düzeyini, işyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesinde ele alır, gerekiyor ise ölçümler yaptırarak mekanik titreşim maruziyeti belirlenir.
Bu ölçümler, 20/08/2013 tarihli ve 28741 sayılı RG yayımlanan İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmeliğe göre yapılır.
Mesleki Maruziyet parmaklardan veya elin avuçlarından vücuda giren, enerji ile çalışan aletlerden yayılan mekanik enerjiye el-kol titreşimi adı verilir. Çalışanı el-kol titreşimine maruz bırakan ve enerji ile çalışan aletler bir çok endüstri alanında yaygın olarak kullanılmaktadır. El-kol titreşim maruziyeti üretim, taşçılık, maden, inşaat, tarım ve ormancılık alanlarında elle kullanılan, enerji ile çalışan aletlerden kaynaklanır.
El-kol titreşim sendromu şu durumları içerir:
damarsal hastalıklar
kemik ve eklem hastalıkları
kas hastalıkları
diğer hastalıklar (tüm vücut, merkezi sinir sistemi)
Maruz kalınan titreşime verilen tepki: Titreşimin, genliği, frekansı maruziyet süresi, yönü, uygulama noktası, vücut ve titreşimin vücuda girdiği noktanın bağlantısı, kıyafetleri ve kullanılan aletler, vücut ağırlığı, kullanıcının boyu, vücudun duruş biçimi, vücut direnci, vücut bileşenleri gibi birçok faktöre bağlıdır.
Titreşim, yönü ve büyüklüğü olan vektörel bir niceliktir. Bu nedenle sayılan faktörler üç eksende ele alınmalıdır. Eller ve titreşimli alet arasındaki bağlantı, el-kol titreşim büyüklüğü değerlendirilirken raporda bulunması gereken birçok faktörden etkilenir.
Bu faktörler şunlardır:
Kullanılan aletin çeşidi ve durumu
Normal çalışma koşulları altında kullanılan alet tarafından üretilen ivme ve frekans spektrumu
Alet veya iş parçasına doğru uygulanan kuvvetin büyüklüğü ve yönü
Çalışma sırasında ellerin, kolların ve vücudun yönelimi ve duruşu (özellikle, dirsek, bilek ve omuz eklemlerinin açısı)
Elin titreşen yüzeyle direk bağlantısı olan kısımları
Yüzeyin ellerle bağlantısı olan kısmının çeşidi ve büyüklüğü
Kullanılan çalışma şekli
Çalışanın titreşimli alet kullanarak çalıştığı yıl sayısı
Sıcaklık, nem ve kullanılan alet veya iş parçasının tutamak kısmının sıcaklığı gibi iklimsel koşullar.
El-kol Tüm Vücut titreşim maruziyetinin süresi değerlendirilirken aşağıda verilen bilgiler rapor edilmelidir:
Bir gün içerisindeki titreşim maruziyet süresi ve saat biriminden aylık ve yıllık maruziyet süreleri
Bir periyot içerisindeki maruziyet ve bunun çalışma metodu ile ilişkisi
El-kol titreşim sendromu, el-kol sisteminin mekanik titreşime uzun süreli maruziyet sonunda ortaya çıkan durumu tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Üç bileşeni vardır: vasküler (kan damarları ile ilgili ya da onlardan kaynaklanan), nörolojik (sinir sistemi ve bozukluklarıyla ilgili ya da bunları konu alan) ve müsküloskeletal (hem kas dokusu hem de iskelet sistemi ile ilgili) olmak üzere. Titreşimin beyaz parmak (VWF) olarak da bilinen vasküler bileşeni en çok bilinenidir. VWF terimi, çoğunlukla yanıltıcı bir şekilde bütün olarak el-kol titreşim sendromunu belirtmek için kullanılır. Vasküler bileşen için geçmişte kullanılan diğer isimlerden olan “mesleki kaynaklı Raynaud fenomeni” terimi, diğer terimler “ölü parmak” veya “taşlamacı krambı (mesleki kramp. Sürekli aynı hareketleri yapan müzisyen, yazar, ayakkabıcı, saatçi, v. b meslek gruplarında el, kol, parmak, boyun, sırt, v. b kaslarda rastlanılan tonik kasılmalar) gibi belirgin izleri anlatacak şekilde iken, uygun ancak uzun bir terimdir.
· iş yerinde çalışanların titreşim maruziyetlerini belirlemek
· yeni aletlerin geliştirilmesine katkı sağlamak,
· iş yerine alınacak aletlerin titreşim seviyelerini kontrol etmek,
· aletlerin bakım programlarını değerlendirmek amacıyla yapılır.
Titreşim ölçüm cihazı genel olarak, bir transdüser (genellikle bir ivme ölçer), bir genlik yükselteç düzeneği, filtre (bant geçirimli ve/veya frekans ağırlıklı ağ), genlik veya seviye göstergesi veya kayıt düzeneği gibi bölümlerden oluşur. Titreşim ölçümleri, kullanılan aletin tutamak kısmında veya titreşimin vücuda girdiği kısım olan el yüzeyine en yakın iş parçasında yapılmalıdır. Tam ve doğru sonuçlar elde etmek için dikkatli bir şekilde ivme ölçer seçimi yapılmalı (örneğin, tipi, hassasiyeti, kütlesi) ve ivme ölçeri titreşen yüzeye monte etmek için uygun bir yöntem belirlenmelidir. Ele geçen titreşim, ortogonal koordinat sistemin uygun yönlerinde ölçülüp rapor edilmelidir. Ölçümler en azından 5-1500 Hz frekans aralığı gibi bir aralıkta yapılmalıdır ve titreşimin bir veya daha fazla eksende ivme frekansı, merkez frekansı 8-1000 Hz olan oktav bantlarda veya merkez frekansları 6.3-1250 Hz olan 1/3 oktav bantlarda temsil edilmelidir. İvme aynı zamanda, ISO 5349’ da tanımlanan karakteristiklere uyacak şekilde olan bir ağırlıklandırma ağı kullanılarak frekans ağırlıklı ivme olarak da tanımlanabilmelidir. İş yerlerinde yapılan ölçüm sonuçlarına göre, aynı alet üzerinde veya aynı alet farklı yöntemlerle kullanıldığı zaman ölçüm yapıldığında farklı titreşim büyüklükleri ve farklı frekans spektrumları elde edilmektedir.
Bir çok standartta el-kol titreşim maruziyeti, dört veya sekiz saatlik frekans ağırlıklı ivmenin enerji eşdeğeri olarak hesaplanır. Eşdeğer enerji ivmesi elde etmekte kullanılan metot, zararlı sağlık etkileri oluşturmaya yeterli olacak günlük maruziyet süresinin, frekans ağırlıklı ivmenin karesi ile ters orantılı olduğunu kabul eder (yani, titreşim büyüklüğü yarıya inerse, maruziyet süresi dört katına çıkabilir). Frekansın bir fonksiyonu olarak titreşim genliğini tanımlayan üç parametre; yer değiştirme, hız ve ivmedir.